5b. D'r-Reegel: i, u virum r
Wann déi laang geschwate Vokalen i an u virum Konsonant r stinn, stellt sech d'Fro, ob am Schrëftlechen en e virum r geschriwwe gëtt oder net.
- Wierder mat i oder u:
Wann den i oder den u virum r laang geschwat ass, da gëtt en e virum r geschriwwen: Bier, Bierger, Gehier, giereg, Iertum, Kierch, Nieren, Wiert, Zwier bueren, duerch, fueren, huerelen, obskuer, Spuer, stuer, Tuerm
- Ausnamen:
- d'Pronomen: dir, Dir, mir, hir - de Prefix ur-: ural, Urenkelin, Ursaach, Urteel - fir, vir, Ir - Iren – iresch, zur - Friemwierder op -ir: Saphir, Souvenir, Vampir - Méisilbeg Wierder op -ur an hir Ofleedungen: Kultur - kulturell, Struktur - strukturéieren
Remark 1 (betrëfft de Punkt a.):
A Wierder mam Rëtschvokal e gëtt hannendrun en r geschriwwen, wann en och am däitsche Parallelwuert steet (och wann een en am Lëtzebuergeschen net eraushéiert):
Wierder (dt. Wörter) am Géigesaz zu Wieder (dt. Wetter) Muert (dt. Möhre) am Géigesaz zu Mued (dt. Made)
Remark 2:
Wann den i oder u virum r kuerz ass, kënnt ni en e dertëscht: Hirsch, Irland, Mettwurscht
|
|